civil command

impĕrĭum ( inp-), ĭi, n. [impero], a command, order, direction.

Lit. (mostly ante-class. and post-Aug.): si quid opus est, impera: imperium exsequar. Plaut. Am. 3, 3, 1; cf.:

nunc pergam eri imperium exsequi,

id. ib. 1, 1, 106:

eri imperia persequi,

id. ib. 2, 1, 75:

imperium exsequi,

id. Men. 5, 6, 16; Ter. Eun. 4, 1, 22:

obsequens obediensque est mori atque imperiis patris,

Plaut. Bacch. 3, 3, 55; cf. id. Trin. 2, 2, 21; id. Men. 5, 7, 1:

tuo facit jussu, tuo imperio paret,

id. As. 1, 2, 21:

malus et nequam est homo, qui nihili imperium eri Sui servus facit,

id. Ps. 4, 7, 1; cf. id. As. 2, 4, 10:

quod hi neque ad concilia veniebant neque imperio parebant,

Caes. B. G. 5, 2 fin.:

imperium neglegere,

id. ib. 5, 7, 7:

neque ab uno omnia imperia administrari poterant,

id. ib. 2, 22 fin.:

imperio Jovis huc venio,

Verg. A. 5, 726; cf.:

et Jovis imperium et cari praecepta parentis Edocet,

id. ib. 5, 747:

imperiis deūm propalam expositis,

Liv. 8, 6, 12:

quidam (pueri) imperia indignantur,

Quint. 1, 3, 6:

aegri quoquo neglecto medentium imperio, etc.,

Plin. Pan. 22, 3:

elephanti inest imperiorum obedientia,

Plin. 8, 1, 1, § 1:

naturae imperio gemimus, cum, etc.,

Juv. 15, 138:

cujus paruit imperiis,

id. 14, 331.

Transf., the right or power of commanding, authority, command, control (freq. and class.).

In gen.: Mes. Nempe jubes? Me. Jubeo hercle, si quid imperii est in te mihi, Plaut. Men. 5, 7, 41; cf. id. Pers. 3, 1, 15:

Appius et caecus et senex tenebat non modo auctoritatem sed etiam imperium in suos,

Cic. de Sen. 11, 37:

reges in ipsos imperium est Jovis,

Hor. C. 3, 1, 6:

eone es ferox, quia habes imperium in beluas?

Ter. Eun. 3, 1, 25:

mater, cujus sub imperio'st, mala,

id. Heaut. 2, 2, 4: An. Sta ilico. Ge. Hem, sates pro imperio! quisquis es, i. e. authorilatively, imperiously, id. Phorm. 1, 4, 19:

domesticum,

Cic. Caecin. 18, 52; id. Inv. 2, 47, 140:

(Juppiter) Divosque mortalesque turbas Imperio regit unus aequo,

Hor. C. 3, 4, 48; cf.:

sed me jussa deūm... Imperiis egere suis,

Verg. A. 6, 463:

Phyllius illic Imperio pueri volucresque ferumque leonem Tradiderat domitos,

Ov. M. 7, 373:

agricolae habent rationem cum terra, quae numquam recusat imperium,

Cic. de Sen. 15, 51.—

In partic.

In publicists' lang., supreme power, sovereignty, sway, dominion, empire (cf.: principatus, dominatus, regnum; potestas, potentia).

Sing.: Tarquinio dedit imperium simul et sola regni, Enn. ap. Fest. p. 298 Müll. (Ann. v. 151 Vahl.); cf.:

navorum imperium servare est induperantum,

id. ib. 169 Müll. (Ann. v. 413 Vahl.); and:

ipse (Numa rex) de suo imperio curiatam legem tulit,

Cic. Rep. 2, 13; 2, 17; 18; [p. 901] 20;

21: homo dominandi cupidus aut imperii singularis,

sole dominion, id. ib. 1, 33:

singulare et potestas regia,

id. ib. 2, 9:

esse consul cum summo imperio et potestate,

id. Verr. 1, 13, 37; id. Fl. 8, 18; cf.:

cum summo imperio et potestate versari,

id. Q. Fr. 1, 1, 10, 31:

qui (App. Claudius) tum erat summo imperio,

id. Fin. 2, 20, 66:

omne imperium nostri penes singulos esse voluerunt,

id. Rep. 1, 40; 2, 32:

de imperio Caesaris... gravissime decernitur,

Caes. B. C. 1, 5, 4:

imperium extra ordinem dare,

Cic. Phil. 11, 10, 25:

quod imperium potest esse praestantius quam, etc.,

id. Rep. 1, 17:

eos qui antea commodis fuerint moribus, imperio, potestate, prosperis rebus immutari,

id. Lael. 15, 54:

ad deponendum imperium tardior esse,

id. Rep. 2, 12:

expertes imperii,

id. ib. 1, 31:

deponentium imperium tyrannorum,

Quint. 9, 2, 67 et saep.:

sub populi Romani imperium dicionemque cadere,

Cic. Font. 1, 2; so,

with dicio,

Caes. B. G. 1, 31, 7; cf.:

Gallia sub populi Romani imperium redacta,

id. ib. 5, 29, 4:

totam ad imperium populi Romani Ciliciam adjunxit,

Cic. de Imp. Pomp. 12, 35:

majestas est in imperio atque in omni populi Romani dignitate,

Quint. 7, 3, 35:

cum duobus ducibus de imperio in Italia decertatum est, Pyrrho et Hannibale,

Cic. Lael. 8, 28; cf.:

de imperio dimicare,

id. Off. 1, 12, 38:

spes diuturnitatis atque imperii,

id. Rep. 2, 3; cf.:

sedem et domum summo imperio praebere,

id. ib. 2, 5 fin.:

quod ipse suae civitatis imperium obtenturus esset,

Caes. B. G. 1, 3, 6:

civitati imperium totius provinciae pollicetur,

id. ib. 7, 64 fin.:

cum abunde expertus esset quam bene umeris tuis sederet imperium,

Plin. Pan. 10 fin.:

auctoritate magis quam imperio regere,

Liv. 1, 7, 8; cf.:

nec illum pro imperio submovere posse... quia ita dicatur: si vobis videtur, discedite, Quirites,

id. 2, 56, 12.—

Plur.:

nec vero imperia expetenda ac potius aut non accipienda interdum aut deponenda nonnumquam,

i. e. public offices, Cic. Off. 1, 20, 68:

(cives) mandant imperia,

id. Rep. 1, 31; cf.:

honores, magistratus, imperia, potestates, opes amicitiae anteponere,

id. Lael. 17, 63:

cui (duci) dantur imperia et ea continuantur, etc.,

id. Rep. 1, 44:

ita cepi et gessi maxima imperia, ut, etc.,

id. Fam. 3, 7, 5:

vides tyranni satellites in imperiis,

id. Att. 14, 5, 2:

quod praestare dicant Gallorum quam Romanorum imperia perferre,

dominion, government, Caes. B. G. 1, 17, 3:

qui mobilitate ac levitate animi novis imperiis studebant,

id. ib. 2, 1, 3:

imperia legum potentiora quam hominum,

Liv. 2, 1, 1. —

Hence, transf., concr.

Dominion, realm, empire (esp. freq. since the Aug. per.):

duae urbes inimicissimae huic imperio,

Cic. Lael. 3, 11:

jam ipsa terra ita mihi parva visa est, ut me imperii nostri pæniteret,

id. Rep. 6, 16 fin.:

nostrum,

id. ib. 3, 29; cf.:

finium imperii nostri propagatio,

id. Prov. Cons. 12, 29:

fines imperii propagavit,

id. Rep. 3, 12:

imperium Oceano, famam qui terminet astris,

Verg. A. 1, 287:

per quas (artes) imperi Porrecta majestas ad ortus Solis ab Hesperio cubili,

Hor. C. 4, 15, 14:

adjectis Britannis Imperio,

id. ib. 3, 5, 4:

quem vocet divum populus ruentis Imperi rebus?

id. ib. 1, 2, 26;

1, 37, 8: immensum imperii corpus stare ac librari sine rectore non potest,

Tac. H. 1, 16:

reges socii, membra partesque imperii,

Suet. Aug. 48:

breviarium totius imperii,

id. ib. 101:

rationarium imperii,

id. ib. 28:

imperii fines Tiberinum natare,

Juv. 8, 265:

noverat luxuriam imperii veterem,

i. e. of the Roman court, id. 4, 137.—

Trop., rule, control (very rare but class.):

illud vide, si in animis hominum regale imperium sit, unius fore dominatum, consilii scilicet,

Cic. Rep. 1, 38.—Iron.:

imperium judiciorum tenere,

Cic. Verr. 2, 2, 31, § 77:

coactae imperio sexus,

i. e. the ambition, Juv. 6, 135.—

Law t. t., the jurisdiction or discretion of a magistrate:

omnia autem judicia aut legitimo jure consistunt aut imperio continentur,

Gai. Inst. 4, 103:

ideo autem imperio contineri judicia dicuntur, quia tamdiu valent, quamdiu is qui ea praecepit imperium habet,

id. ib. 4, 105; cf. 3, 181 al.—

Milit., the chief command, command.

Sing.:

victum atque expugnatum oppidum est Imperio atque auspicio Amphitruonis maxime,

Plaut. Am. 1, 1, 37; 1, 1, 41: re impetrata contendunt, ut ipsis summa imperii transdatur, Caes. B. G. 7, 63, 5:

delatam sibi summam imperii,

Suet. Ner. 3:

censet enim etiam ex iis, qui cum imperio sint,

Cic. Fam. 1, 1, 3:

nostri imperii dignitas,

id. ib. 1, 7, 4:

novem annis, quibus in imperio fuit,

Suet. Caes. 25:

legionum curam et imperium alicui demandare,

id. ib. 76:

alicui imperium prorogare,

id. Tib. 30:

imperii tempus explere,

id. Caes. 26: cum imperio aut magistratu, i. e. a military or civil command, Suet. Tib. 12:

qui dabat olim imperium, fasces, etc.,

Juv. 10, 79; cf. in the foll.—

Plur.:

mandant (cives) imperia, magistratus,

i. e. military and civil commands, Cic. Rep. 1, 31; cf.:

magistratus, imperia, amicitiae anteponere,

id. Lael. 17, 63;

so opp. magistratus,

Suet. Caes. 54; 75; id. Aug. 61.—

Transf.

Concr.: imperia, i. q. imperatores, commanding officers, commanders, generals:

imperia, potestates, legationes, quom senatus creverit populusve jusserit, ex urbe exeunto,

Cic. Leg. 3, 3, 9:

nacti vacuas ab imperiis Sardiniam et Siciliam,

Caes. B. C. 1, 31, 1; Val. Max. 1, 1, 9.—

Erat plena lictorum et imperiorum provincia, differta praefectis atque exactoribus, Caes. B. C. 3, 32, 4.—

(Acc. to imperator, II. B. 3.) The imperial government, the government:

tandem quasi coactus recepit imperium,

Suet. Tib. 24; 55; 67; id. Calig. 12; 16; 24; id. Claud. 11; 35; 36 et saep.

impĕrĭum ( inp-), ĭi, n. [impero], a command, order, direction.

Lit. (mostly ante-class. and post-Aug.): si quid opus est, impera: imperium exsequar. Plaut. Am. 3, 3, 1; cf.:

nunc pergam eri imperium exsequi,

id. ib. 1, 1, 106:

eri imperia persequi,

id. ib. 2, 1, 75:

imperium exsequi,

id. Men. 5, 6, 16; Ter. Eun. 4, 1, 22:

obsequens obediensque est mori atque imperiis patris,

Plaut. Bacch. 3, 3, 55; cf. id. Trin. 2, 2, 21; id. Men. 5, 7, 1:

tuo facit jussu, tuo imperio paret,

id. As. 1, 2, 21:

malus et nequam est homo, qui nihili imperium eri Sui servus facit,

id. Ps. 4, 7, 1; cf. id. As. 2, 4, 10:

quod hi neque ad concilia veniebant neque imperio parebant,

Caes. B. G. 5, 2 fin.:

imperium neglegere,

id. ib. 5, 7, 7:

neque ab uno omnia imperia administrari poterant,

id. ib. 2, 22 fin.:

imperio Jovis huc venio,

Verg. A. 5, 726; cf.:

et Jovis imperium et cari praecepta parentis Edocet,

id. ib. 5, 747:

imperiis deūm propalam expositis,

Liv. 8, 6, 12:

quidam (pueri) imperia indignantur,

Quint. 1, 3, 6:

aegri quoquo neglecto medentium imperio, etc.,

Plin. Pan. 22, 3:

elephanti inest imperiorum obedientia,

Plin. 8, 1, 1, § 1:

naturae imperio gemimus, cum, etc.,

Juv. 15, 138:

cujus paruit imperiis,

id. 14, 331.

Transf., the right or power of commanding, authority, command, control (freq. and class.).

In gen.: Mes. Nempe jubes? Me. Jubeo hercle, si quid imperii est in te mihi, Plaut. Men. 5, 7, 41; cf. id. Pers. 3, 1, 15:

Appius et caecus et senex tenebat non modo auctoritatem sed etiam imperium in suos,

Cic. de Sen. 11, 37:

reges in ipsos imperium est Jovis,

Hor. C. 3, 1, 6:

eone es ferox, quia habes imperium in beluas?

Ter. Eun. 3, 1, 25:

mater, cujus sub imperio'st, mala,

id. Heaut. 2, 2, 4: An. Sta ilico. Ge. Hem, sates pro imperio! quisquis es, i. e. authorilatively, imperiously, id. Phorm. 1, 4, 19:

domesticum,

Cic. Caecin. 18, 52; id. Inv. 2, 47, 140:

(Juppiter) Divosque mortalesque turbas Imperio regit unus aequo,

Hor. C. 3, 4, 48; cf.:

sed me jussa deūm... Imperiis egere suis,

Verg. A. 6, 463:

Phyllius illic Imperio pueri volucresque ferumque leonem Tradiderat domitos,

Ov. M. 7, 373:

agricolae habent rationem cum terra, quae numquam recusat imperium,

Cic. de Sen. 15, 51.—

In partic.

In publicists' lang., supreme power, sovereignty, sway, dominion, empire (cf.: principatus, dominatus, regnum; potestas, potentia).

Sing.: Tarquinio dedit imperium simul et sola regni, Enn. ap. Fest. p. 298 Müll. (Ann. v. 151 Vahl.); cf.:

navorum imperium servare est induperantum,

id. ib. 169 Müll. (Ann. v. 413 Vahl.); and:

ipse (Numa rex) de suo imperio curiatam legem tulit,

Cic. Rep. 2, 13; 2, 17; 18; [p. 901] 20;

21: homo dominandi cupidus aut imperii singularis,

sole dominion, id. ib. 1, 33:

singulare et potestas regia,

id. ib. 2, 9:

esse consul cum summo imperio et potestate,

id. Verr. 1, 13, 37; id. Fl. 8, 18; cf.:

cum summo imperio et potestate versari,

id. Q. Fr. 1, 1, 10, 31:

qui (App. Claudius) tum erat summo imperio,

id. Fin. 2, 20, 66:

omne imperium nostri penes singulos esse voluerunt,

id. Rep. 1, 40; 2, 32:

de imperio Caesaris... gravissime decernitur,

Caes. B. C. 1, 5, 4:

imperium extra ordinem dare,

Cic. Phil. 11, 10, 25:

quod imperium potest esse praestantius quam, etc.,

id. Rep. 1, 17:

eos qui antea commodis fuerint moribus, imperio, potestate, prosperis rebus immutari,

id. Lael. 15, 54:

ad deponendum imperium tardior esse,

id. Rep. 2, 12:

expertes imperii,

id. ib. 1, 31:

deponentium imperium tyrannorum,

Quint. 9, 2, 67 et saep.:

sub populi Romani imperium dicionemque cadere,

Cic. Font. 1, 2; so,

with dicio,

Caes. B. G. 1, 31, 7; cf.:

Gallia sub populi Romani imperium redacta,

id. ib. 5, 29, 4:

totam ad imperium populi Romani Ciliciam adjunxit,

Cic. de Imp. Pomp. 12, 35:

majestas est in imperio atque in omni populi Romani dignitate,

Quint. 7, 3, 35:

cum duobus ducibus de imperio in Italia decertatum est, Pyrrho et Hannibale,

Cic. Lael. 8, 28; cf.:

de imperio dimicare,

id. Off. 1, 12, 38:

spes diuturnitatis atque imperii,

id. Rep. 2, 3; cf.:

sedem et domum summo imperio praebere,

id. ib. 2, 5 fin.:

quod ipse suae civitatis imperium obtenturus esset,

Caes. B. G. 1, 3, 6:

civitati imperium totius provinciae pollicetur,

id. ib. 7, 64 fin.:

cum abunde expertus esset quam bene umeris tuis sederet imperium,

Plin. Pan. 10 fin.:

auctoritate magis quam imperio regere,

Liv. 1, 7, 8; cf.:

nec illum pro imperio submovere posse... quia ita dicatur: si vobis videtur, discedite, Quirites,

id. 2, 56, 12.—

Plur.:

nec vero imperia expetenda ac potius aut non accipienda interdum aut deponenda nonnumquam,

i. e. public offices, Cic. Off. 1, 20, 68:

(cives) mandant imperia,

id. Rep. 1, 31; cf.:

honores, magistratus, imperia, potestates, opes amicitiae anteponere,

id. Lael. 17, 63:

cui (duci) dantur imperia et ea continuantur, etc.,

id. Rep. 1, 44:

ita cepi et gessi maxima imperia, ut, etc.,

id. Fam. 3, 7, 5:

vides tyranni satellites in imperiis,

id. Att. 14, 5, 2:

quod praestare dicant Gallorum quam Romanorum imperia perferre,

dominion, government, Caes. B. G. 1, 17, 3:

qui mobilitate ac levitate animi novis imperiis studebant,

id. ib. 2, 1, 3:

imperia legum potentiora quam hominum,

Liv. 2, 1, 1. —

Hence, transf., concr.

Dominion, realm, empire (esp. freq. since the Aug. per.):

duae urbes inimicissimae huic imperio,

Cic. Lael. 3, 11:

jam ipsa terra ita mihi parva visa est, ut me imperii nostri pæniteret,

id. Rep. 6, 16 fin.:

nostrum,

id. ib. 3, 29; cf.:

finium imperii nostri propagatio,

id. Prov. Cons. 12, 29:

fines imperii propagavit,

id. Rep. 3, 12:

imperium Oceano, famam qui terminet astris,

Verg. A. 1, 287:

per quas (artes) imperi Porrecta majestas ad ortus Solis ab Hesperio cubili,

Hor. C. 4, 15, 14:

adjectis Britannis Imperio,

id. ib. 3, 5, 4:

quem vocet divum populus ruentis Imperi rebus?

id. ib. 1, 2, 26;

1, 37, 8: immensum imperii corpus stare ac librari sine rectore non potest,

Tac. H. 1, 16:

reges socii, membra partesque imperii,

Suet. Aug. 48:

breviarium totius imperii,

id. ib. 101:

rationarium imperii,

id. ib. 28:

imperii fines Tiberinum natare,

Juv. 8, 265:

noverat luxuriam imperii veterem,

i. e. of the Roman court, id. 4, 137.—

Trop., rule, control (very rare but class.):

illud vide, si in animis hominum regale imperium sit, unius fore dominatum, consilii scilicet,

Cic. Rep. 1, 38.—Iron.:

imperium judiciorum tenere,

Cic. Verr. 2, 2, 31, § 77:

coactae imperio sexus,

i. e. the ambition, Juv. 6, 135.—

Law t. t., the jurisdiction or discretion of a magistrate:

omnia autem judicia aut legitimo jure consistunt aut imperio continentur,

Gai. Inst. 4, 103:

ideo autem imperio contineri judicia dicuntur, quia tamdiu valent, quamdiu is qui ea praecepit imperium habet,

id. ib. 4, 105; cf. 3, 181 al.—

Milit., the chief command, command.

Sing.:

victum atque expugnatum oppidum est Imperio atque auspicio Amphitruonis maxime,

Plaut. Am. 1, 1, 37; 1, 1, 41: re impetrata contendunt, ut ipsis summa imperii transdatur, Caes. B. G. 7, 63, 5:

delatam sibi summam imperii,

Suet. Ner. 3:

censet enim etiam ex iis, qui cum imperio sint,

Cic. Fam. 1, 1, 3:

nostri imperii dignitas,

id. ib. 1, 7, 4:

novem annis, quibus in imperio fuit,

Suet. Caes. 25:

legionum curam et imperium alicui demandare,

id. ib. 76:

alicui imperium prorogare,

id. Tib. 30:

imperii tempus explere,

id. Caes. 26: cum imperio aut magistratu, i. e. a military or civil command, Suet. Tib. 12:

qui dabat olim imperium, fasces, etc.,

Juv. 10, 79; cf. in the foll.—

Plur.:

mandant (cives) imperia, magistratus,

i. e. military and civil commands, Cic. Rep. 1, 31; cf.:

magistratus, imperia, amicitiae anteponere,

id. Lael. 17, 63;

so opp. magistratus,

Suet. Caes. 54; 75; id. Aug. 61.—

Transf.

Concr.: imperia, i. q. imperatores, commanding officers, commanders, generals:

imperia, potestates, legationes, quom senatus creverit populusve jusserit, ex urbe exeunto,

Cic. Leg. 3, 3, 9:

nacti vacuas ab imperiis Sardiniam et Siciliam,

Caes. B. C. 1, 31, 1; Val. Max. 1, 1, 9.—

Erat plena lictorum et imperiorum provincia, differta praefectis atque exactoribus, Caes. B. C. 3, 32, 4.—

(Acc. to imperator, II. B. 3.) The imperial government, the government:

tandem quasi coactus recepit imperium,

Suet. Tib. 24; 55; 67; id. Calig. 12; 16; 24; id. Claud. 11; 35; 36 et saep.

prae-fĭcĭo, fēci, fectum, 3, v. a. [facio], to set over any thing (as officer, superintendent, leader, etc.), to place in authority over, place at the head, appoint to the command of.

Lit. (freq. and class.; cf.:

praepono, praefero): te cum securi caudicali praeficio provinciae,

Plaut. Ps. 1, 2, 25:

praefeci rure recte qui curet tamen,

id. Cas. 1, 1, 17:

aliquem pecori,

Cic. Planc. 25, 62:

certum magistratum alicui procurationi,

id. Leg. 2, 26, 66:

imperatorem bello,

id. Imp. Pomp. 16, 49:

tantis rebus,

id. ib. 10, 27:

legatos legionibus,

Caes. B. G. 5, 24:

pontifices sacris,

Cic. Rep. 2, 14, 26:

aliquem sacerdotio Neptuni,

Plin. 9, 8, 8, § 27:

libertos rationibus, libellis et epistulis,

Tac. A. 6, 8:

aliquem provinciae,

id. ib. 13, 46;

2, 4: aliquem classi,

Nep. Milt. 4, 1; Liv. 35, 42 et saep.:

lucis Avernis,

Verg. A. 6, 118:

Juno sacris praefecta maritis,

Ov. H. 12, 87:

in eo exercitu inimici mei fratrem praefecerat,

had given him a command, Cic. Sest. 18, 41. —

Trop., to set over, etc. (rare): nec locus nec materia invenitur, cui divinationem praeficere possimus, Cic. Div. 2, 4, 12. —Hence, as subst.: praefectus, i, m., an overseer, director, president, chief, commander, prefect.

In gen.:

gumnasi praefecto poenas pendere,

Plaut. Bacch. 3, 3, 22:

villae,

Varr. R. R. 1, 17 fin.:

tu (censor) es praefectus moribus,

Cic. Clu. 46, 129; cf.:

praefectus morum,

Nep. Hamilc. 3, 2:

nec vero mulieribus praefectus praeponatur,

Cic. Rep. 4, 6, 16 (Non. 499, 13); cf. Plaut. Aul. 3, 5, 30:

cum praefectus custodum quaesisset, etc.,

Nep. Eum. 11, 1:

his utitur quasi praefectis libidinum suarum,

Cic. Red. in Sen. 6, 15.—

In partic., as a title of particular civil or military officers, a president, superintendent, commander, governor, etc.:

praefectus aerarii or aerario,

a treasurer, Plin. Ep. 3, 4, 2; id. Pan. 92; Gell. 13, 24, 30; Capitol. Gord. 4: annonae, a superintendent of grain or of the markets, Tac. A. 11, 31; Inscr. Orell. 1084; 1186; 1091;

3169: castrorum or castris,

an officer who attended to the pitching of the camp and all matters connected therewith, a quartermaster, Vell. 2, 112, 6; 119, 4; 120, 4; Tac. A. 14, 37; 1, 20; cf. Veg. Mil. 2, 10:

classis,

an admiral, Cic. Verr. 2, 5, 34, § 89; Liv. 26, 48; 36, 20; 42; Flor. 3, 7; afterwards also for a captain of a ship, Tac. H. 3, 12; Veg. Mil. 4, 32; Inscr. Orell. 3596;

who was formerly called praefectus navis: dextrum cornu praefectos navium ad terram explicare jubet,

Liv. 36, 44; Flor. 2, 5: fabrūm, in the army, a superintendent of the military engines, chief engineer, Caes. ap. Cic. Att. 9, 7, C, 2; id. B. C. 1, 24, 4; Nep. Att. 12, 4; Vell. 2, 76, 1; Plin. 36, 6, 7, § 48; Inscr. Orell. 4906;

in the free towns and colonies,

a superintendent of public works, ib. 516: equitum, a commander of the cavalry, as we say, a colonel or general of cavalry, Hirt. B. G. 8, 12; Vell. 2, 24, 1;

called also simply praefectus,

Caes. B. G. 1, 39; 3, 7; Cic. Fam. 3, 8, 7; cf.

cohortium,

Sall. J. 46, 7: legionis, in the time of the emperors, the same that was previously called legatus legionis, a commander of the legion, i. q. our colonel, Tac. H. 1, 82; Suet. Claud. 12; id. Galb. 11; 14; id. Calig. 56; id. Ner. 21; Inscr. Grut. 465, 2; cf. Veg. Mil. 2, 9:

praefectus regis or regius,

a commander-in-chief, generalissimo, Liv. 36, 11; Sall. J. 46, 5; Nep. Alcib. 5, 2; id. Ages. 2, 3; cf. Flor. 3, 5; 11:

praefectus praetorio and praetorii, in the time of the emperors,

a commander of the imperial body - guard, pretorian prefect, Tac. A. 1, 24; id. H. 1, 13; 19; Dig. 1, 11 et saep.; in later times, a governor of a province of the Roman empire: praefectus urbi or urbis, governor of the city of Rome, in the times of the republic, appointed only to represent the consul during the latter's absence; under the emperors, a perpetual office with a particular jurisdiction, Varr. ap. Gell. 14, 7; Tac. A. 6, 10; 11; Plin. 11, 38, 90, § 223; Suet. Aug. 33; Inscr. Orell. 3153 sq.:

vigilum or vigilibus,

a captain of the watch, Dig. 1, 15, 3; 47, 2, 58; Inscr. Orell. 801; 1088; 1929:

Aegypti,

the governor of the province of Egypt, Suet. Aug. 18; 66; id. Vesp. 6; Dig. 1, 17; Inscr. Orell. 709; 3651; so,

Lydiae, Ioniae, totiusque Phrygiae,

Nep. Dat. 2, 5:

Alpium,

Plin. 10, 48, 68, § 134; Inscr. Grut. 287, 7.

* * *

* * *

ăpŭd ( apud down to the time of Caesar, Corp. Inscr. I. 30; I. 196; and after 45 B. C. both apud, Inscr. Orell. 206; 818, and aput, ib. 206; 15; 34; another form of apud was apor, Paul. ex Fest. p. 26 Mull. apud, Ritschl, Rib. in Trag. et Com. Rel., Mull. in Lucil., and Dietsch in Sall.; aput, Lachm., Fleck. in Plaut.; both apud and aput, Mull. in Cat. and Rib. in Verg.) [Corssen once regarded apud as connected with apisci, as juxta with jungo, Ausspr. I. p. 335, 1st ed., but afterwards, ib. 2d ed. I. p. 197, he adopted Pott's view, that it was comp. of Sanscr. api, = to, toward, near (Gr. epi), and ad, old form ar, which view the form apor favors, and thus its strict meaning would be on to, unto; v. infra, IV.]; prep. gov. acc., with, at, by, near (regularly with words denoting rest, and primarily of persons, while ad properly designates only direction, motion, extension, etc., and is chiefly used of places; the diff. between apud and penes is given in Paul. ex Fest. p. 22 Mull.: apud et penes in hoc differunt, quod alterum personam cum loco significat, alterum personam et dominium ac potestatem; v. penes, and cf. Nep. Them. 7, 2: ad ephoros Lacedaemoniorum accessit, penes quos summum imperium erat, atque apud eos (v. infra, I. B. 2. a.) contendit, etc.; and for the difference between ad and apud, cf. Lucil. 9, 58 sq. Mull.: apud se longe alid est, neque idem valet ad se: Intro nos vocat ad sese, tenet intus apud se; syn.: ad, prope, coram, inter, in with abl.; rare in early Lat.; very freq. in Plaut., less freq. in Ter., seven times in Verg., five times in Juv., three times in Catull., twice in Ov, and once in Hor. and Prop.; never in Tib. or Pers.; very freq. in Cic., the historians, and the Vulg.).

A.. In designating nearness in respect of persons, with, near: apud ipsum adstas, Att. ap. Non. p. 522, 25:

adsum apud te, genitor,

id. ib. p. 522, 32:

alteram (partem) apud me adponito,

Plaut. Trin. 4, 3, 60:

nunc hic apud te servio,

id. Capt. 2, 2, 62:

scriptorum non magnast copia apud me,

Cat. 68, 33 Mull.:

mane apud me,

Vulg. Gen. 29, 19:

Advocatum habemus apud Patrem,

ib. 1 Joan. 2, 1:

cum in lecto Crassus esset et apud eum Sulpicius sederet,

Cic. de Or. 2, 3, 12; so id. Pis. 26, and id. Rep. 3, 28.—

Esp.

a.. With a pron. or subst., apud me, te, se, aliquem, etc., with me, in my house, etc., in one's house, at the house of a person; Fr. chez moi, chez vous, chez soi, etc.:

Quis heri apud te? Naev., Com. Rel. p. 9 Rib.: dico eum esse apud me,

Plaut. Capt. 3, 2, 15; 4, 2, 73:

hic apud me hortum confodere jussi,

id. Aul. 2, 2, 66:

si commodumst, apud me, sis, volo,

Ter. Heaut. 1, 1, 110:

condixerant cenam apud me, Turp., Com. Rel. p. 108 Rib.: quid nunc virgo? Nempe apud test?

Plaut. Trin. 1, 2, 159:

Quid sibi volunt homines isti apud te?

Vulg. Num. 22, 9; ib. Matt. 26, 18:

cenabis bene apud me,

Cat. 13, 1:

apud me habitavit,

Cic. Clu. 33; id. Verr. 4, 111; 5, 77:

apud te cenavit,

id. Div. in Caecil. 58; id. Verr. 4, 49; id. Cael. 26; id. Deiot. 32:

in curia posita potius quam rure apud te, Titin., Com. Rel. p. 142 Rib.: mane apud me etiam hodie,

Vulg. Jud. 19, 9:

tenet intus apud se,

Lucil. 9, 59 Mull.:

Pompeius petiit, ut secum et apud se essem cotidie,

Cic. Att. 5, 6:

apud se fecit manere,

Vulg. Jud. 19, 7; ib. Luc. 11, 37:

de gladiis, quae apud ipsum erant deprehensa,

Cic. Cat. 3, 10:

Cum postridie apud eundem ventum exspectans manerem,

id. Phil. 1, 8:

mansit apud eum quattuor mensibus,

Vulg. Jud. 19, 2; ib. Act. 28, 14:

apud quem deversatus es,

Cic. Verr. 4, 37: apud nympham Calypsonem, Liv. And. ap. Prisc. p. 685 (cf. Hom. Od. 4, 557: Numphês en megaroisi Kalupsous):

habitasti apud Heium Messanae,

Cic. Verr. 4, 18; id. Cael. 51:

Fuisti apud Laecam illa nocte,

id. Cat. 1, 4, 9; id. de Or. 1, 22, 104; id. Att. 1, 8:

apud Ostorium Scapulam epulatur,

Tac. A. 14, 48:

apud Cornelium Primum juxta Velabrum delituit,

id. H. 3, 74; 1, 14:

Factum est, ut moraretur apud Simonem quendam,

Vulg. Act. 9, 43:

invenient hominem apud sororem tuam occultantem se,

Cic. Dom. 83:

qui apud te esset eductus,

id. Quinct. 69:

apud quem erat educatus,

id. Lael. 20, 75:

cum alter ejus filius apud matrem educaretur,

id. Clu. 27:

disciplina C. Cassii, apud quem educatus erat,

Tac. A. 15, 52:

se apud Q. Mucium jus civile didicisse,

id. Or. 30:

apud eosdem magistratus institutus,

Suet. Calig. 24:

servorum manus tamquam apud senem festinantes,

Tac. H. 1, 7:

in convivio apud regem,

id. A. 2, 57: Bene vale;

apud Orcum te videbo,

in the abode of Orcus, Plaut. As. 3, 3, 16:

sacrificasse apud deos, i. e. in templis deorum,

Tac. A. 11, 27:

frater apud Othonem militans,

in the army of Otho, id. H. 2, 26; so,

nec solum apud Caecinam (cognoscebatur id damnum composuisse),

id. ib. 2, 27:

quorum sint legati apud se,

in his camp, Caes. B. G. 4, 8; cf.:

Quos cum apud se in castris Ariovistus conspexisset,

id. ib. 1, 47:

dici hoc potest, Apud portitores eas (litteras) resignatas sibi,

at the custom-house, Plaut. Trin. 3, 3, 64; 3, 3, 80:

Quantillum argenti mihi apud trapezitam siet,

at the banker's, id. Capt. 1, 2, 90:

duo genera materiarum apud rhetoras tractantur, i. e. in scholis rhetorum, as he says just before,

Tac. Or. 35.—Apud me etc. is sometimes added to domi or in aedibus, or interchanges with domi: Me. Ubi namst, quaeso? Ch. Apud me domi, Ter. Heaut. 3, 1, 21:

a me insidias apud me domi positas esse dixerunt,

Cic. Sest. 41:

domi esse apud sese archipiratas dixit duos,

id. Verr. 5, 73; so Vulg. Gen. 27, 15:

quae (signa) cognovi apud istum in aedibus,

Cic. Verr. 1, 50:

esse illa signa domi suae, non esse apud Verrem,

id. ib. 4, 16:

nihil apud hanc lautum, pistor domi nullus,

id. Pis. 67; id. Clu. 165.—Hence,

Trop.: apud se esse, to be at home, i. e. to be in one's senses, be one's self, be sane (only in conversational lang.; most freq. in Ter.; cf. Gr. en heautôi einai, Ar. Vesp. 642; opp. vecors, amens esse, to be out of one's wits, beside one's self; so Gr. phrenôn exestanai, Eur. Or. 1021):

Sumne ego apud me?

Plaut. Mil. 4, 8, 36:

Non sum apud me,

Ter. Phorm. 1, 4, 26, and Afran., Com. Rel, p. 170 Rib.:

Prae iracundia, Menedeme, non sum apud me,

Ter. Heaut. 5, 1, 48:

Vix sum apud me: ita animus commotust metu, spe, gaudio,

id. And. 5, 4, 34:

Num tibi videtur esse apud sese?

id. Hec. 4, 4, 85 (quasi ob amorem meretricis insanus, Don.):

proin tu fac, apud te ut sies,

id. And. 2, 4, 5 (= ut praeparatus sis, Don.); Petr. 129.—

In respect of persons, in whose presence or before whom any thing is done or takes place, esp. of discussions or debates in which the persons have the right of decision (Web. Uebungsch. p. 33), before, in the presence of, = coram, ad.

Of civil or military affairs, before:

cum res agatur apud praetorem populi Romani et apud severissimos judices,

Cic. Arch. 3:

apud eosdem judices reus est factus,

id. Clu. 22, 59:

vis de his judicari apud me?

Vulg. Act. 25, 9:

accusavit fratres suos apud patrem,

ib. Gen. 37, 2; ib. 1 Macc. 7, 6; ib. Joan. 5, 45:

hoc, quod nunc apud pontifices agis,

Cic. Dom. 51; 117:

istud ne apud eum quidem dictatorem quisquam egit isto modo,

id. Lig. 12:

qui hanc causam aliquotiens apud te egit,

id. Quinct. 30; so id. Verr. 2, 100; 3, 114; id. Caecin. 69; id. Sest. 120:

(populus Romanus) mihi potestatem apud se agendi dedit,

id. Verr. 5, 173: Repulsior secunda collatione dixit Cato in ea, quae est contra Cornelium apud populum, Paul. ex Fest. p. 286 Mull.:

tutoresne defendent apud istius modi praetorem?

Cic. Verr. 1, 153; id. Clu. 126: apud te cum sim defensurus me, Vulg. Act. [p. 146] 26, 2:

omnia apud praetores gererentur,

Tac. Or. 38:

causam nescio quam apud judicem defendebat,

Cic. Clu. 74; so Tac. A. 3, 12; id. Or. 19:

apud te defendit alium in ea voluntate non fuisse, in qua te,

Cic. Lig. 6:

apud judicem causam dicere,

id. Quinct. 43; id. Verr. 1, 26; id. Sex. Rosc. 85:

apud aliquem dicere,

id. Lig. 6; id. Deiot. 4:

verba apud senatum fecit,

id. Verr. 2, 2, 20:

habita apud senatum oratione,

Tac. A. 12, 25; 6, 8:

haec apud patres disseruit,

id. ib. 2, 43; 4, 2;

4, 6: modeste apud vos socius populi Romani questus est,

Cic. Verr. 4, 18:

Quae est ergo apud Caesarem querella?

id. Lig. 25:

isne apud vos obtinebit causam, qui etc.,

id. Caecin. 38:

petita multa est apud eum praetorem,

id. Verr. 1, 155:

causam contra aliquem apud centumviros dicere,

id. de Or. 2, 23, 98; Tac. Or. 38:

numerus oratorum quot annis apud magistratus publice subscribitur,

Cic. Verr. 3, 120:

apud eorum quem qui manumitteretur,

Liv. 41, 9: apud proconsules aliquem manumittere, Marcian. ap. Dig. 1, 162.—

In extra judicial cases, before:

apud hunc confessus es et genus etc.,

Plaut. Capt. 2, 3, 52:

nullam causam dico, quin mihi Et parentum et libertatis apud te deliquio siet,

id. ib. 3, 4, 93:

apud erum qui (servos) vera loquitur,

id. Am. 2, 1, 43:

apud novercam querere,

id. Ps. 1, 3, 80:

ego apud parentem loquor,

Cic. Lig. 30:

plura fateri apud amicos,

Tac. A. 14, 62:

aliquid apud aliquem laudare,

Cic. Att. 2, 25; Tac. A. 13, 46; so Vulg. Gen. 12, 15:

aliquem apud aliquos vituperare,

Cic. Phil. 2, 11:

apud quem tu etiam nos criminari soles,

id. Vatin. 29.—

Of one's feelings, views, judgment, with, in the view or sight of, before.

With verbs:

apud Tenedios sanctissimus deus habetur,

Cic. Fl. 61; id. Verr. 1, 49:

quod apud illos amplissimum sacerdotium putatur,

id. ib. 2, 126;

1, 69: si tutoris auctoritas apud te ponderis nihil habebat,

id. ib. 2, 55; id. Planc. 4:

apud judicem grave et sanctum esse ducetur,

id. Q. Rosc. 6:

Quae omnia apud nos partim infamia... ponuntur, Nep. praef. 5: justificatur apud Deum,

Vulg. Gal. 3, 11:

haec apud illos barbatos ridicula videbantur,

Cic. Mur. 26; id. Dom. 101:

unus dies apud Dominum (est) sicut mille anni, et mille anni sicut dies unus,

Vulg. 2 Pet. 3, 8.—

With adjj.:

fuisti apud pontifices superior,

Cic. Dom. 4:

qui honos est apud Syracusanos amplissimus,

id. Verr. 4, 137; id. Font. 36:

quam clara (expugnatio) apud omnes,

id. Verr. 1, 50; 2, 50:

Satis clarus est apud timentem quisquis timetur,

Tac. H. 2, 76; id. Or. 7:

hoc est apud Graecos prope gloriosius quam Romae triumphasse,

Cic. Fl. 31; Tac. H. 5, 17:

quod aeque apud bonos miserum est,

id. ib. 1, 29:

quae justa sunt apud nos,

Vulg. 1 Macc. 11, 33; ib. Rom. 2, 13:

tunc eritis inculpabiles apud Dominum,

ib. Num. 32, 22:

si is pretio apud istum idoneus esset,

Cic. Verr. 2, 121.—

With substt.:

est tanta apud eos ejus fani religio atque antiquitas, ut etc.,

Cic. Verr. 1, 46:

tanta nominis Romani dignitas est apud omnes nationes, ut etc.,

id. ib. 5, 150:

qua (hic) apud omnes Siculos dignitate atque existimatione sit,

id. ib. 2, 111:

Dymnus modicae apud regem auctoritatis et gratiae,

Curt. 6, 72:

abominatio est uterque apud Deum,

Vulg. Prov. 17, 15.—Apud animum, apud animum meum, etc. sometimes stand for mihi, mecum, etc., or simply animo: Ea tute tibi subice et apud animum propone, before your mind, before you, Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5:

ipsi primum statuerint apud animos, quid vellent,

Liv. 6, 39, 11:

Sic apud animum meum statuo,

Sall. de Ord. Rep. 2:

sic statuere apud animum meum possum,

Liv. 34, 2, 4.—So with pers. pron. in Vulg. after the Greek: haec apud se (pros heauton) oravit, within himself, to himself, Luc. 18, 11: Sciens apud semet ipsum (en heautôi), in himself, Joan. 6, 62: statui hoc ipsum apud me (emautôi), ne etc., with myself, 2 Cor. 2, 1; so, hoc cogitet apud se (eph heautou), ib. 10, 7.—

And simply before, in the presence of:

id apud vos proloquar,

Plaut. Capt. prol. 6:

nemo est meorum amicorum, apud quem expromere omnia mea occulta audeam,

Ter. Heaut. 3, 3, 14:

se jactant apud eos, quos inviti vident,

Cic. Fl. 61:

licet mihi, Marce fili, apud te gloriari, ad quem etc.,

id. Off. 1, 22, 78: de vobis glorior apud Macedones, Vulg. 2 Cor. 9, 2:

plus quam apud vos commemorari velitis,

Cic. Caecin. 77:

non apud indoctos loquor,

id. Pis. 68:

ostendit, quae quisque de eo apud se dixerit,

Caes. B. G. 1, 19:

quid apud magnum loquerentur Achillem,

Ov. M. 12, 163:

neque raro neque apud paucos talia jaciebat,

Tac. A. 4, 7:

loqui de se apud aliquem,

Cic. Att. 1, 3:

mentiri apud aliquem,

Plaut. Poen. 1, 1, 24:

apud aliquem profiteri,

Curt. 7, 7, 24:

Non est nobis haec oratio habenda apud imperitam multitudinem,

Cic. Mur. 61:

Caesar apud milites contionatur,

Caes. B. C. 1, 7:

gratias agere alicui apud aliquem,

Cic. Sest. 4; so Tac. A. 15, 22:

si quid (in me) auctoritatis est, apud eos utar, qui etc.,

Cic. Imp. Pomp. 2; so id. Lig. 16, and id. Red. in Sen. 24:

Quae fundebat apud Samson lacrimas,

Vulg. Jud. 14, 16.—

Of a person with whom, in whose case something is, exists, is done, with, in the case of, often = in with abl.:

quom apud te parum stet fides,

Plaut. Ps. 1, 5, 62:

Et bene apud memores veteris stat gratia facti,

Verg. A. 4, 539:

At fides mihi apud hunc est,

Ter. Heaut. 3, 3, 10: De. Quid est? Ch. Itan parvam mihi fidem esse apud te? id. Phorm. 5, 3, 27:

ut apud me praemium esse positum pietati scias,

id. Hec. 4, 2, 8:

alioqui mercedem non habebitis apud Patrem vestrum,

Vulg. Matt. 6, 1:

illa res quantam declarat ejusdem hominis apud hostes populi Romani auctoritatem,

Cic. Imp. Pomp. 46:

(eum) Aeduorum auctoritatem apud omnes Belgas amplificaturum,

Caes. B. G. 2, 14:

si M. Petrei non summa auctoritas apud milites exstitisset,

Cic. Sest. 12:

Pompei auctoritas apud omnes tanta est. quanta etc.,

id. Fl. 14; id. Phil. 13, 7:

ecquid auctoritatis apud vos socii populi Romani habere debeant,

id. Div. in Caecil. 17; so id. Verr. 2, 14; id. Mur 38:

(servi) apud eum sunt in honore et pretio,

id. Sex. Rosc. 77; id. Verr. 5, 157; id. Cat. 3, 2:

videmus quanta sit in invidia quantoque in odio apud quosdam virtus et industria,

id. Verr. 5, 181:

quo majore apud vos odio esse debet quam etc.,

id. ib. 1, 42:

domi splendor, apud exteras nationes nomen et gratia,

id. Clu. 154; id. Mur. 38:

Dumnorigem, magna apud plebem gratia,

Caes. B. G. 1, 18:

tanti ejus apud se gratiam esse ostendit, uti etc.,

id. ib. 1, 20:

certe apud te et hos, qui tibi adsunt, veritas valebit,

Cic. Quinct. 5; id. Div. in Caecil. 17; id. Lig. 30; id. Marcell. 14; id. Mil. 34:

utrum apud eos pudor atque officium aut timor valeret,

Caes. B. G. 1, 40:

apud quem ut multum gratia valeret,

Nep. Con. 2, 1:

video apud te causas valere plus quam preces,

Cic. Lig. 31; so id. Lael. 4, 13, and Tac. H. 3, 36:

quod apud vos plurimum debebit valere,

Cic. Div. in Caecil. 11; so Caes. B. G. 1, 17, and Tac. H. 4, 73:

qui tantum auctoritate apud suos cives potuit, ut etc.,

Cic. Verr. 2, 113:

speravit sese apud tales viros aliquid posse ad etc.,

id. Sex. Rosc. 141:

(eum) apud finitimas civitates largiter posse,

Caes. B. G. 1, 18:

quae (pecunia) apud me contra fidem meam nihil potuisset,

Cic. Verr. 1, 19:

quae (memoria) plus apud eum possit quam salus civitatis,

id. Phil. 5, 51; id. Verr. 3, 131:

qui apud eum plurimum poterat,

id. ib. 3, 130:

qui apud me et amicitia et beneficiis et dignitate plurimum possunt,

id. Sex. Rosc. 4; so Caes. B. G. 1, 9.—So very rarely with adjj.:

faciles sunt preces apud eos, qui etc.,

Cic. Har. Resp. 63:

nihil me turpius apud homines fuisset,

id. Att. 2, 19:

apud quos miserum auxilium tolerabile miserius malum fecit,

Cels. 3, 23.—

Of persons, of inhabitants of cities or countries, among whom one is, or something is, is done or happens, among = inter:

CONSOL. QVEI. FVIT. APVD. VOS., Epit. Scip. ap. Grotef. Gr. II. p. 296: homines apud nos noti, inter suos nobiles,

Cic. Fl. 52:

Ut vos hic, itidem ille apud vos meus servatur filius,

Plaut. Capt. 2, 2, 11; 2, 2, 62:

qui (colonus) perigrinatur apud vos,

Vulg. Exod. 12, 49:

qui regnabat apud vos,

ib. 1 Macc. 12, 7; ib. Matt. 13, 56; ib. Luc. 9, 41:

si iste apud eos quaestor non fuisset,

Cic. Div. in Caecil. 4; 65:

Apud eos fuisse regem Divitiacum,

Caes. B. G. 2, 4; 2, 2:

qui (praetores) apud illos a populo creantur,

Cic. Fl. 44:

apud quos consul fuerat,

id. Div. in Caecil. 66; id. Verr. 2, 5; 4, 108:

apud inferos illi antiqui supplicia impiis constituta esse voluerunt,

id. Cat. 4, 8; id. Tusc. 1, 5, 10; so Vulg. Eccli. 14, 17: Sunt apud infernos tot milia formosarum, Prop. 3, 2, 63:

fateri quae quis apud superos distulit in seram commissa piacula mortem,

Verg. A. 6, 568;

Vel. 2, 48, 2: studiis militaribus apud juventutem obsoletis,

Cic. Font. 42:

qui apud socios nominis Latini censi essent,

Liv. 41, 9:

qui apud gentes solus praestat, Naev., Com. Rel. p. 25 Rib.: quae sacra apud omnes gentes nationesque fiunt,

Cic. Verr. 4, 109:

id (simulacrum) apud Segestanos positum fuisse,

id. ib. 4, 80:

si apud Athenienses non deerant qui rem publicam defenderent,

id. Sest. 141, and Nep. Milt. 6, 2:

ille est magistratus apud Siculos, qui etc.,

Cic. Verr. 2, 131:

si tu apud Persas deprehensus etc.,

id. ib. 5, 166:

Apud Helvetios longe nobilissimus fuit Orgetorix,

Caes. B. G. 1, 2:

apud omnes Graecos hic mos est, ut etc.,

Cic. Verr. 2, 158, and id. Fragm. B. 7, 18 B. and K.:

quod apud Germanos ea consuetudo esset, ut etc.,

Caes. B. G. 1, 50:

aliis Germanorum populis usurpatum raro apud Chattos in consensum vertit,

Tac. G. 31:

Cui (mihi) neque apud Danaos usquam locus (est),

Verg. A. 2, 71:

apud Nahanarvalos antiquae religionis lucus ostenditur,

Tac. G. 43; 32; 38; 44; id. H. 4, 56; 4, 61; id. A. 2, 1; 2, 45: apud Graecos magis quam in ceteris nationibus exculta est medicina, Cels. praef. 3, 9.—So of an army, in, with, where in with abl. is commonly used:

qui apud exercitum cum Lucio Lucullo est,

in the army under L. Lucullus, Cic. Verr. 4, 49; so id. Arch. 11:

apud exercitum mihi fueris tot annos,

id. Mur. 45:

quod Hannibalem etiam nunc cum imperio apud exercitum haberent,

in the army with a command, Nep. Hann. 7, 3:

simul manere apud exercitus Titum utile videbatur,

Tac. H. 5, 10:

quod XII. pondo argenti habuisset apud exercitum,

with his troops, Plin. 33, 4, 50, § 143.—

In designating the author of a work or of an assertion, apud aliquem, in, by, in the writings of, any one (the work itself being designated by in with abl.; as, de qua in Catone majore satis multa diximus, Cic. Off. 1, 42, 151:

Socraiem illum, qui est in Phaedro Platonis,

id. de Or. 1, 7, 28:

quo in libro,

id. ib. 1, 11, 47):

ut scriptum apud eundem Caelium est,

Cic. Div. 1, 26, 55:

apud Xenophontem autem moriens Cyrus major haec dicit,

id. Sen. 22, 79:

quod apud Platonem est in philosophos dictum, quod etc.,

id. Off. 1, 9, 28:

apud Agathoclem scriptum in historia est,

id. Div. 1, 24, 50:

ut est apud poetam nescio quem,

id. Phil. 2, 65:

Quod enim est apud Ennium, etc.,

id. Off. 1, 8, 26:

de qua (ambitione) praeclare apud eundem est Platonem, simile etc.,

id. ib. 1, 25, 87:

Apud Varronem ita est, etc.,

Plin. 18, 35, 79, § 348:

ut video scriptum apud Graecos,

Cic. Scaur. 4:

invenio apud quosdam auctores,

Tac. H. 2, 37; so id. A. 1, 81; 3, 3:

reperio apud scriptores,

id. ib. 2, 88:

apud Solonem,

i. e. in his laws, Cic. Leg. 2, 26, 64:

cui bono est, si apud te Agamemnon diserte loquitur, i. e. in tragoediis tuis,

Tac. Or. 9. —Also of speakers:

apud quosdam acerbior in conviciis narrabatur,

Tac. Agr. 22.—

a.. Est aliquid apud aliquem = est alicui aliquid, apud aliquem being equivalent to dat. of possessor:

quae (scientia auguralis) mihi videtur apud majores fuisse dupliciter, ut etc.,

Cic. Leg. 2, 13, 33:

juris civilis magnum usum apud multos fuisse,

id. Brut. 41, 152:

cum apud eum summum esset imperium populi,

Nep. Phoc. 2, 4:

omnis gratia, potentia, honos, divitiae apud illos sunt,

Sall. C. 20, 8:

par gloria apud Hannibalem hostesque Poenos erat,

Liv. 22, 30, 8:

apud quos nulla loricarum galearumve tegmina (erant),

Tac. A. 12, 35:

pecuniam ac dona majora apud Romanos (esse),

id. H. 4, 76:

minorem esse apud victos animum,

id. ib. 3, 1;

2, 75: quando quidem est apud te virtuti honos,

Liv. 2, 1, 15: Phoebo sua semper apud me Munera sunt, Phoebus has his gifts with me, i. e. I have his gifts for Phoebus, Verg. E. 3, 62; so Hor. C. 3, 29, 5:

apud te est fons vitae,

Vulg. Psa. 35, 10:

apud Dominum (est) misericordia,

ib. ib. 129, 7.—

Est aliquid apud aliquem also simply denotes that something is in one's hands, in his power, at his disposal:

erat ei apud me pauxillulum Nummorum,

Ter. Phorm. 1, 1, 3:

negasse habere se (phaleras): apud alium quoque eas habuisse depositas,

Cic. Verr. 4, 29:

multa (signa) deposita apud amicos,

id. ib. 4, 36:

apud quem inventus est scyphus,

Vulg. Gen. 44, 16; ib. [p. 147] Exod. 22, 4; ib. Deut. 24, 12.—So also of persons:

te pix atra agitet apud carnuficem,

in the hands of, Plaut. Capt. 3, 4, 65:

qui (obsides) apud eum sint,

Caes. B. G. 1, 31; 1, 33.—

Apud aliquem = alicui, the dat. of indir. obj.:

remanet gloria apud me, Att., Trag. Rel. p. 194 Rib.: nihil apud Siculum, nihil apud civem Romanum tota in Sicilia reliquisse,

Cic. Verr. 4, 2:

si (cura rei publicae) apud Othonem relinqueretur,

Tac. H. 1, 13; 1, 20:

qui judicia manere apud ordinem Senatorium volunt,

Cic. Div. in Caecil. 8:

neque praemia caedis apud interfectorem mansura,

Tac. H. 2, 70; id. A. 15, 7:

fidens apud aliquem obligare,

Dig. 16, 1, 27.—So rarely with adjj.:

Essetne apud te is servos acceptissimus?

Plaut. Capt. 3, 5, 56:

non dicam amicum tuum, quod apud homines carissimum est,

Cic. Verr. 2, 110:

apud publicanos gratiosus fuisti,

id. ib. 2, 169; 4, 38; id. Fl. 76; id. Lig. 31: Apud homines hoc impossibile est;

apud Deum autem omnia possibilia sunt,

Vulg. Matt. 19, 26; ib. Marc. 10, 27.

Transf. In designations of place,

At, near, about, around, before (esp. freq. in the post-Aug. histt.) = ad, prope, circum, ante: tibi servi multi apud mensam adstant, Naev. ap. Prisc. p. 893 P. (Com. Rel. p. 10 Rib.):

verecundari neminem apud mensam decet,

Plaut. Trin. 2, 4, 77:

Quid apud hasce aedis negotii est tibi?

id. Am. 1, 1, 194:

Quid illisce homines quaerunt apud aedis meas?

id. Most. 4, 2, 26; id. Trin. 4, 2, 25: apud ignem adsidere, Turp. ap. Non. p. 522, 26 (Com. Rel. p. 100 Rib.); Sisenn. ap. Non. p. 86, 16:

navem is fregit apud Andrum insulam,

Ter. And. 1, 3, 17:

apud Tenedum pugna illa navalis,

Cic. Arch. 21:

ut apud Salamina classem suam constituerent,

Nep. Them. 3, 4:

apud oppidum morati,

Caes. B. G. 2, 7:

agri in Hispania apud Karthaginem Novam,

Cic. Agr. 1, 5:

bellatum apud Actium,

Tac. H. 1, 1; 1, 72; 3, 76:

Pugnabant alii tardis apud Ilion armis,

Ov. R. Am. 163:

morabatur in castris apud Galgalam,

Vulg. Jos. 10, 6:

quidquid apud durae cessatum est moenia Trojae,

Verg. A. 11, 288:

apud vetustam turrem, Att., Trag. Rel. p. 189 Rib.: apud castellum consedisse,

Tac. A. 4, 25:

Vitellianos, sua quemque apud signa, componunt,

id. H. 3, 35:

apud vexillum tendentes,

id. A. 1, 17:

trepidatur apud naves,

id. H. 2, 15:

hostis est non apud Anienem, sed in urbe,

Cic. Mur. 84; id. Fam. 2, 10, 5:

quam detraxerat apud rapidum Simoenta sub Ilio alto,

Verg. A. 5, 261:

apud abunaantem amnem et rapidas undas Inachi, Att., Trag. Rel. p. 175 Rib.: apud gelidi flumina Hebri,

Verg. A. 12, 331:

octo apud Rhenum legiones,

Tac. A. 1, 3:

apud ripam Rheni,

id. ib. 2, 83:

probavi te apud Aquam Contradictionis,

Vulg. Psa. 80, 8:

repertus apud fretum Siciliae,

Tac. A. 6, 14:

propitiata Juno apud proximum mare,

id. ib. 15, 44:

apud promunturium Miseni consedit in villa,

id. ib. 6, 50:

Ut aput nivem et ferarum gelida stabula forem, for in nive etc.,

Cat. 63, 53 Mull.:

apud altaria deum pepigere,

before, Tac. A. 11, 9:

decernuntur supplicationes apud omnia pulvinaria,

id. ib. 14, 12 (cf.:

unum diem circa omnia pulvinaria supplicatio fuit,

Liv. 41, 9):

apud Caesaris effigiem procubuit,

Tac. A. 12, 17; 13, 23:

quartum apud lapidem substiterat,

id. ib. 15, 60:

laudavit ipse apud rostra (for pro rostris),

Tac. A. 16, 6; so, apud forum (cf.: ad forum under ad, I. A. 3., and in Gr. Sophocl. Trach. 371, pros mesêi agorai;

on the other hand,

id. ib. 423, en mesêi agorai; id. ib. 524, têlaugei par ochthôi): Quidam apud forum mihi vendidit, Pomp., Com. Rel. p. 250 Rib.: Ch. Qui scis? By. Apud forum modo e Davo audivi, Ter. And. 2, 1, 2; 1, 5, 18:

Capuae multa apud forum aedificia de caelo tacta,

Liv. 41, 9 (Weissenb., in foro):

quod (templum) apud forum holitorium C. Duilius struxerat,

Tac. A. 2, 49.—

At, in = in with abl. or gen. or abl. of place: CONSVLES SENATVM CONSOLVERVNT N. OCTOB. APVD AEDEM DVELONAI, S. C. de Bacch. I.; so,

ejus statuam majores apud aedem matris deum consecravisse,

Tac. A. 4, 64:

apud villam est,

Ter. Ad. 4, 1, 1; so Cic. Verr. 4, 22, 48:

Eum argentum sumpsisse apud Thebas ab danista fenore,

Plaut. Ep. 2, 2, 67:

deponere apud Solos in delubro pecuniam,

Cic. Leg. 2, 16, 40:

ut rationes apud duas civitates possim relinquere,

id. Att. 6, 7, 2: qui mense Aprili apud Baias essent, id. Fragm. B. 13, 4, 1 B. and K.;

13, 4, 4 iid.: seditio militum coepta apud Sucronem,

Liv. 28, 29:

donum apud Antium statuitur,

Tac. A. 3, 71:

bellis civilibus Maecenatem equestris ordinis cunctis apud Romam atque Italiam praeposuit,

id. ib. 6, 11:

Titus in consecrando apud Memphim bove Apide diadema gestavit,

Suet. Tit. 5:

quod Judaeam praeterveniens apud Hierosolymam non supplicasset,

id. Aug. 93:

apud Mediolanum,

Lact. Mort. Persec. 48:

eum pugionem apud Capitolium consecravit,

Tac. A. 15, 74:

Equitum Romanorum locos sedilibus plebis anteposuit apud Circum,

id. ib. 15, 32:

quae (effigies) apud theatrum Pompei locaretur,

id. ib. 3, 72:

qui (rei) apud aerarium pependissent,

Suet. Dom. 9 Roth:

cujus (scientiae) apiscendae otium apud Rhodum magistrum Thrasullum habuit,

Tac. A. 6, 20; 4, 14; so Suet. Aug. 92; Eutr. 7, 13:

ut civitati Cibyraticae apud Asiam subveniretur,

Tac. A. 4, 13; 4, 18; 16, 15:

apud Pharsaliam,

Liv. Epit. 111:

apud Palaestinam,

Eutr. 7, 13:

qui erant apud Helladam,

Vulg. 1 Macc. 8, 9. —

Of time.

With words denoting time or occasion, in, at (rare):

apud saeclum prius,

Ter. Eun. 2, 2, 15:

aliquem apud judicium persequi,

at the trial, Cic. Verr. 4, 104.—

With words designating persons, with, among, in the time of:

hostis apud majores nostros is dicebatur, quem nunc etc.,

Cic. Off. 1, 12, 36:

fecerunt hoc multi apud majores nostros,

id. Verr. 2, 118; 5, 148:

Fuit eodem ex studio vir eruditus apud patres nostros,

id. Mur. 36; id. Off. 2, 24, 85; id. Lael. 2, 6:

Apud antiquos fuit Petron quidam, Cels. praef. 3, 9: aliam apud Fabricios, aliam apud Scipiones pecuniam (fuisse),

Tac. A. 2, 33.—

For ad with words implying motion (very rare):

APVT EVM PERVENIRE,

Inscr. Grut. 786, 5:

atque apud hunc eo vicinum,

Plaut. Mil. 2, 5, 70:

Bito apud aurificem,

Lucil. 30, 66 Mull.: apud legiones venit, Sall. Fragm. ap. Pomp. Commod. Don. p. 395 Lind.:

(naves) apud insulas longius sitas ejectae,

Tac. A. 2, 24:

qui apud Romanos de societate functus est legatione,

Vulg. 2 Macc. 4, 11.

(cf. ad, I. fin. b.)

It is sometimes placed after its subst.:

quae fiunt apud fabros, fictores, item alios apud,

Varr. L. L. 6, 78, p. 104 Mull.:

Is locus est Cumas aput,

Lucr. 6, 747 Lachm.:

montem apud Erycum,

Tac. A. 4, 43:

ripam apud Euphratis,

id. ib. 6, 31:

Misenum apud et Ravennam,

id. ib. 4, 5 (in Suet. Dom. 9 the editt. vary between aerarium apud and apud aerarium; the latter seems preferable, and is adopted by Oudend., Bremi, Baumg.-Crus., and Roth).—

It is sometimes placed between the subst. and adj.:

barbaras apud gentes,

Tac. A. 2, 88, 3, 26; 15, 60:

non modo Graecis in urbibus, sed Romana apud templa,

id. ib. 14, 14.—

Twice in Verg. it stands before the secondary adjunct of its subst.:

apud durae moenia Trojae, A. 11, 288: apud gelidi flumina Hebri,

ib. 12, 331. Apud is never found in compound words. V. more on this word in Hand, Turs. I. pp. 405-416.

auspĭcĭum, ii, n. [auspex], divination by observing the flight of birds, augury from birds, auspices (cf. augurium).

A.. Lit.:

auspicia avium,

Plin. 7, 56, 57, § 203 (as if overlooking the origin of auspicium): praetor auspicat auspicium prosperum, Naev. ap. Non. p. 468, 28: Dant (Romulus et Remus) operam simul auspicio augurioque etc., Enn. ap. Cic. Div. 1, 48, 107 (Ann. v. 81 sq. Vahl.:

pullarium in auspicium mittit,

Liv. 10, 40, 2:

ab auspicio bono proficisci, of marriage,

Cat. 45, 19 Ellis (cf. auspex, II. A. 2.) et saep.; cf.

the class. passages,

Cic. Div. 1, 47 sq.; 2, 34 sq.; Liv. 6, 41, 4 sq.—So auspicium habere, to have the right of taking auspices (which, in the performance of civil duties, was possessed by all magistrates, but, in time of war, only by the commander - in - chief):

omnes magistratus auspicium judiciumque habento,

Cic. Leg. 3, 3, 10:

quod nemo plebeius auspicia haberet,

Liv. 4, 6, 2.—Of the commander - in - chief:

expugnatum oppidumst Imperio atque auspicio mei eri Amphitruonis,

Plaut. Am. 1, 1, 37:

Ut gesserit rem publicam ductu, imperio, auspicio suo,

id. ib. 1, 1, 41;

2, 2, 25: qui ductu auspicioque ejus res prospere gesserant,

Liv. 5, 46, 6; 8, 31, 1; 10, 7, 7; 41, 28, 1 al.;

21, 40, 3: recepta signa ductu Germanici, auspiciis Tiberii,

Tac. A. 2, 41:

Septentrionalis oceanus navigatus est auspiciis divi Augusti,

Plin. 2, 67, 67, § 167:

alia ductu meo, alia imperio auspicioque perdomui,

Curt. 6, 3, 2:

domuit partim ductu partim auspiciis suis Cantabriam, etc.,

Suet. Aug. 21 Ruhnk.—And so absol.:

vates rege vatis habenas, Auspicio felix totus ut annus eat (sc. tuo),

Ov. F. 1, 26 Merk.—Hence for the chief command, guidance:

tuis auspiciis totum confecta duella per orbem,

Hor. Ep. 2, 1, 254 Schmid:

Illius auspiciis obsessae moenia pacem Victa petent Mutinae,

Ov. M. 15, 822.—And, in gen., right, power, inclination, will:

Me si fata meis paterentur ducere vitam Auspiciis et sponte meā componere curas, etc.,

Verg. A. 4, 341:

Communem hunc ergo populum paribusque regamus Auspiciis,

id. ib. 4, 103 (aequali potestate, Serv.).—

Transf., in gen., a sign, omen, a divine premonition or token:

Liquido exeo auspicio foras, Avi sinistrā,

Plaut. Ep. 2, 2, 2; so id. Ps. 2, 4, 72:

optimum,

id. Stich. 3, 2, 6: dicere ausus est optimis auspiciis ea geri, Cic. Sen. 4, 11:

quae contra rem publicam ferrentur, contra auspicia ferri,

id. ib.:

melius,

Plaut. Men. 5, 9, 88:

vanum,

Prop. 1, 3, 28:

infaustum,

Verg. A. 11, 347:

felix,

Just. 1, 10 al. —So, auspicium facere, of things which give signs, tokens, omens:

augurium haec (mustela) facit,

Plaut. Stich. 3, 2, 10:

cur aliis a laevā, aliis a dexterā datum est avibus, ut ratum auspicium facere possint?

Cic. Div. 2, 38, 80:

circa summum culmen hominis auspicium fecisse,

Liv. 1, 34, 9.— Poet.: cui (diviti) si vitiosa libido Fecerit auspicium, gave him a token (viz. for changing), urged him to a new decision, Hor, Ep. 1, 1, 86.—

Trop., = initium, a beginning (cf. auspicor, II., and auspex, II. B.):

auspicia belli a parricidio incipientes,

Just. 26, 2, 2:

auspicia regni a parricidio coepit,

id. 27, 1.

dēmĭnūtĭo, ōnis, f. [deminuo], a diminution, decrease, lessening, abatement [p. 542] (good prose).

Lit.:

accretio et deminutio luminis,

Cic. Tusc. 1, 28:

civium,

id. Cat. 3, 10, 24:

vectigalium,

id. Agr. 1, 7, 21:

de bonis privatorum,

id. Off. 2, 21, 73; cf.: tanta de imperio, Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5, 4:

multari imperatorem deminutione provinciae,

i. e. by shortening his term of command, Cic. Prov. Cons. 15 fin. —

Trop.

In gen.:

alicujus libertatis,

Cic. Agr. 2, 7: muliebre fastigium in deminutionem sui accipiens (sui, i. e. his own dignity), Tac. A. 1, 14: mentis, a being out of one's senses (shortly before, alienata mens), Suet. Aug. 99 fin.:

honor aut deminutio,

i. e. dishonor, Plin. 34, 13, 38, § 137.—

Esp. (legal t. t.), the right of alienation of one's estate:

uti Feceniae Hispalae datio deminutio esset,

Liv. 39, 19, 5 (Weissenb. ad loc.).—

Public. t. t.: capitis deminutio, the loss or forfeiture of civil rights, Caes. B. C. 2, 32, 9; Gai. Inst. 1, 160 sq.; Dig. 28, 3, 6, § 6; 25, 3, 7, § 1; Ulp. Reg. 10, 3; cf. Dig. 38, 17, 1: Poste Gai. p. 108;

Sandars,

Just. Inst. Introd. 40 sq.; v. Caput, III. 1. b. —

In grammat. lang., a diminutive form, Quint. 1, 6, 6; cf. ib. 4; Charis. p. 73 P.; 128 P. et saep.

ēdictum, i, n. [id.].

A proclamation, ordinance, edict, manifesto of the Roman magistrates (cf.: senatus consultum, scitum, jussum;

decretum, epistola, rescriptum), e. g. of the ediles,

Cic. Phil. 9, 7 fin.; id. Off. 3, 17, 71; Gell. 4, 2; Dig. 21, 1;

of a tribune of the people,

Cic. de Imp. Pomp. 19 fin.;

of a dictator,

Liv. 8, 34;

of the consuls,

id. 8, 7; 24, 8;

of the proconsuls,

id. 26, 12;

of Caesar in the civil war,

Caes. B. C. 2, 19;

of the emperor,

Just. Inst. 1, 2, 6; Vulg. Luc. 2, 1 (cf. decretum, epistola, rescriptum) et saep.—

Esp. freq. the public announcement of the praetor, in which he states, on entering upon his office, the rules by which he will be guided in administering justice (out of such legal regulations renewed and made more complete every year—edictum perpetuum, in contradistinction to edicta prout res incidit; cf. Eutr. 8, 17—there was gradually formed an important part of the body of Roman law), Cic. Verr. 2, 1, 41, § 105; 2, 3, 7; 14 sq.; id. Quint. 19; id. Fl. 28, 67 et saep.; cf. Sanders, Just. Inst. introd. p. xviii. sq.; xxiv. sq.; Just. Inst. 1, 2, 7; Rein's Privatr. p. 70 sq.; 80; 83, and the sources cited.—

Transf., in gen.

An order, command, Ter. Heaut. 4, 1, 10.—

A play-bill, order of games:

edictum et ladorum ordinem perlegere,

Sen. Ep. 117:

his mane edictum,

Pers. 1, 134 Gildersleeve ad loc.

pălūdāmentum, i, n. [kindred with pallium, q. v.], a military cloak, soldier's cloak.

In gen. (very rare; cf.:

sagum, trabea): cognito super umeros fratris paludamento sponsi, quod ipsa confecerat,

Liv. 1, 26; Sall. Fragm. ap. Non. 539, 3.—

In partic., a general's cloak (freq.):

paludamenta (sunt) insignia atque ornamenta militaria... quae propterea, quod conspiciuntur qui ea habent, ac fiunt palam, paludamenta dicta,

Varr. L. L. 7, § 37 Müll.; cf.:

omnia militaria ornamenta paludamenta dici (ait Veranius),

Fest. p. 253 Müll.; Liv. 9, 5:

paludamento circum laevum bracchium intorto,

id. 25, 16 fin.:

coccum imperatoriis dicatum paludamentis,

Plin. 22, 2, 3, § 3;

Vall. Max. 1, 6, 11: indutus aureo paludamento,

Aur. Vict. Epit. 3. Agrippina, the mother of Nero, wore a paludamentum of cloth of gold at the naval combat exhibited by the emperor Claudius, Plin. 33, 3, 19, § 63 (acc. to Tac. A. 12, 56: ipse, Claudius, insigni paludamento neque procul Agrippina chlamyde auratā praesidere).—Ut illi, quibus erat moris paludamento mutare praetextam, i. e., to exchange civil administration for [p. 1295] military command, Plin. Pan. 56, 4; cf.: togam paludamento mutavit, i. e. peace for war, Sall. Fragm. ap. Isid. Orig. 19, 24.